Βιορυθμοί και αθλητική απόδοση

Βασίλης Κρομμύδας, Ομοσπονδιακός προπονητής τριάθλου
www.coachingservices.gr

Τον τελευταίο καιρό το ενδιαφέρον έχει επικεντρωθεί στην ιδέα ότι οι βιορυθμοί μπορούν να προβλέψουν πότε ένας αθλητής θα αποδώσει καλά ή άσχημα σε μια συγκεκριμένη μέρα. Αυτή η ιδέα υποστηρίζει ότι, από τη στιγμή της γέννησης, κάθε άνθρωπος αποκτά τρεις κύκλους βιορυθμών με καθορισμένες, αλλά διαφορετικές, περιόδους που συνεχίζουν αμετάβλητες για όλη τη ζωή. Ο φυσικός κύκλος λέγεται ότι επηρεάζει την ενέργεια του ατόμου, την επιθετικότητα, τη δύναμη, την αντοχή, την αντίσταση και τη φυσική κατάσταση. Αυτός ο κύκλος κρατάει 23 μέρες. Ο συναισθηματικός ή κύκλος της ευαισθησίας επηρεάζει την αισιοδοξία, την κρίση, το χαρακτήρα, τη διάθεση και την ομαδικότητα και κρατάει 28 μέρες. Ο κύκλος της διανόησης, που θεωρείται ότι ρυθμίζει τη νοητική εγρήγορση, την ευφυΐα, τη λογική, τη μνήμη, τη συγκέντρωση, την ικανότητα ανταπόκρισης, την παρουσία του μυαλού και την ταχύτητα ολοκλήρωσης, διαρκεί 33 μέρες. Το πρώτο μισό κάθε κύκλου είναι θετικό και το δεύτερο μισό αρνητικό. Οι κρίσιμες μέρες εμφανίζονται στο ξεκίνημα κάθε κύκλου, όταν ο κύκλος γυρίζει από την αρνητική στη θετική φάση και πάλι στο μέσον, όταν γυρίζει από τη θετική στην αρνητική φάση.
Έτσι, όταν εφαρμόζεται στον αθλητισμό, η θεωρία των βιορυθμών υποστηρίζει ότι οι αθλητές θα αποδώσουν καλύτερα κατά τη διάρκεια των θετικών φάσεων των κύκλων τους, ιδιαίτερα των φυσικών κύκλων τους, και λιγότερο καλά κατά τη διάρκεια των αρνητικών φάσεων αυτών των κύκλων. Οι αποδόσεις τις κρίσιμες μέρες είναι πιθανό να είναι ιδιαίτερα κακές. Για να εξασφαλίσουν ότι αυτή η θεωρία μπορεί να γίνει εμπορικά εκμεταλλεύσιμη, διάφοροι τολμηροί δημιούργησαν προγράμματα είτε για υπολογιστές χειρός, είτε για μικρουπολογιστές, που θα βοηθήσουν τους αθλητές να αποφασίσουν πότε οι βιορυθμοί τους είναι ευνοϊκοί ή όχι.
Λίγες επιστημονικές πληροφορίες έχουν υπάρξει για να υποστηρίξουν αυτή τη θεωρία για τον αθλητισμό ή άλλους χώρους.
Σε μια προσπάθεια να ανακαλύψει αν οι βιορυθμοί πράγματι επηρεάζουν την αθλητική απόδοση, ο Brian Quigley(1982) του Πανεπιστημίου του Queensland της Αυστραλίας, έκανε μια έξυπνη μελέτη. Υπολόγισε τις συχνότητες στις οποίες τα 700 παγκόσμια αθλητικά ρεκόρ που έγιναν στους αγώνες του στίβου μεταξύ 1913 και 1977 , συνέβησαν στις θετικές, αρνητικές ή κρίσιμες φάσεις των κύκλων βιορυθμών των αθλητών. Αν η θεωρία των βιορυθμών είναι σωστή, ουσιαστικά όλα τα ρεκόρ θα πρέπει να είχαν τεθεί κατά τη διάρκεια της θετικής φάσης του κύκλου κάθε αθλητή, και κανένα κατά τη διάρκεια των αρνητικών ή κρίσιμων φάσεων. Ο Quigley βρήκε ότι ο αριθμός των ρεκόρ που τέθηκαν κατά τη διάρκεια καθεμιάς από τις φάσεις αυτές, ταίριαζαν σε μια εντελώς τυχαία κατανομή. Αυτό οδήγησε τον Quigley να καταλήξει στο ότι τα παγκόσμια ρεκόρ συμβαίνουν τυχαία και δεν επηρεάζονται από τους βιορυθμούς. Άλλες παράμετροι εκτός των βιορυθμών εξηγούν τις καλές και κακές αποδόσεις στους αγώνες.
Όμως, πρέπει να σημειώσουμε ότι το σώμα πράγματι έχει έναν καλά εγκαθιδρυμένο ρυθμό 24 ωρών ( ) και ότι εκείνες οι παράμετροι που καθορίζουν την αθλητική απόδοση, φτάνουν ένα μέγιστο μεταξύ 12:00 το μεσημέρι και 9:00 το βράδυ και μετά πέφτουν σε ένα ελάχιστο μεταξύ 3:00 και 6:00 το πρωί (Winget & συνεργάτες, 1985). Έτσι, η απόδοση είναι πάντα καλύτερη το απόγευμα παρά το πρωί, και οι αγώνες που γίνονται νωρίς το πρωί είναι λιγότερο πιθανό να παράγουν ρεκόρ, από τους αγώνες που γίνονται το απόγευμα κάτω από ιδανικές περιβαλλοντικές συνθήκες.
Αυτό μπορεί να είναι σημαντικό για δρομείς που σκοπεύουν να κάνουν ρεκόρ σε οποιαδήποτε απόσταση, αλλά ιδιαίτερα στο μαραθώνιο, όπου συνήθως γίνεται νωρίς το πρωί.

Βιβλιογραφία : Winget, CM., CW. DeRoshia, D.C. Holley ( 1985 ) Circadian rhythms and athletic performance. Medicine and Science in sports and Exercise 17, 498-516.